Blogetan! Blog izarren bila

MAROKOKO GERRA (1859-1860) ETA ANTZUOLA

“Despues de ver el resultado final del sorteo se acordó fijar en la pared exterior de la Casa Consistorial la lista de mozos que salieron en suerte para el cuerpo espedicionario de África, y que es la siguiente: Domingo Joaquin de Garitano; Jose Ambrosio de Galfarsoro; Ilarión Juan de Cortabarria; Blas de Zabaleta; Jose Martin de Igarza; Ignacio Maria de Azcarate; Jose Francisco de Ibarguren; Jose Francisco de Arana Lamariano; Manuel Jose de Lascurain; Martín de Unanue; Vicente de Eguren; Jacinto de Larrañaga”.

AKORDIOAREN AKTA (1859/12/29)

Zer dela eta hamabiko zerrenda hau?

Gerra hotzak nabarmendu ziren 1859ko bukaeran, Afrikako Gerra, Espainiar-Marokoar Gerra edo Tetuango Gerra Espainiako erresumak eta Marokoko sultanerriak 1859 eta 1860 artean izandako gerra izan zen, 1860ko apirilaren 26ko Wad-Raseko itunak amaitu zuena. Iparraldeko Marokon egina, Ceutako mugari buruzko gatazka batek sortu zuen. Tetuango eta Wad-Raseko guden ondorioz, Marokok amore eman zuen eta arestian esandako Wad-Raseko ituna sinatu zuten. Itun honen bitartez, Marokok Ceuta eta Melillarekiko espainiar burujabetza onartzeaz gain, Sidi Ifni eta 100 milio pezeta eman zizkion Marokok.

http://www.zumalakarregimuseoa.eus/eu/images/ZM_Afrika_AG04.jpg

Iturria:http://www.zumalakarregimuseoa.eus

Afrikako kanpaina

Bitxia ere bada, garai hartan gertatu zena. “Afrikako gerran Lehenengo Karlistadan etsai izandako asko batera aurkituko ditugu. Karlistarik sutsuenak beste altxamendu bat prestatzen ari ziren eta, noski, ez zeuden kanpoko gerretan parte hartzeko prest. Baina Bergarako Hitzarmena onartu zuten zenbait karlista, aurrez etsai izandako liberalekin borrokatu zuten `moroen´ aurka”.

Foruak oraindik indarrean zeudenez mendebal euskaldunek ez zuten espainiar armadan parte hartzen pake garaian (Nafarrek galdua zuten abantaila hau 1841.eko legearen ondorioz), baina gerrak eztanda egin bezain laister hiru probintzietako Diputazioek lehen bait lehen laguntza eskaintzea komeni zela iritzi zioten. Bergaran bildu ziren azaroak 4ean eta 3.000 soldaduz osatutako lau tertzio osatzea erabaki zuten.

Hasieran tertzioak boluntarioekin osatzen saiatu ziren baina, nahikoak biltzen ez zirenez, zozketatu egin behar izan zituzten. Lehen Tertzioa arabarrez osatu zen, bigarrena gipuzkoarrez, hirugarrena bizkaitarrez eta laugarrena Bergara eta Markina inguruko jendez. Pasaiatik irten ziren urtarrilak 29an Carlos María Latorre jenerala buru zutela eta itsas bidai gogor baten ostean iritsi ziren Cadizko San Fernandora. Bertan Latorrek soldaduak trebatzen jarraitu zuen otsailak 27an Afrikara iritsi ziren arte.

Azaroaren 6an Gipuzkoako Diputazioaren ez ohiko batzarrak Espainiako Erreginak bidalitako eskutitza baten bitartez, gerra deklaratu zitzaion Marokoko erregeari “reclamando la honra de nuestra Patria tan indignamente ofendida, y las Cortes de la Nación han respondido entusiastas al llamamiento guerrero de nuestra augusta soberana. Que ha llegado por lo tanto, el momento en que Guipúzcoa consecuente con lo que reclaman sus deberes para con la Madre Patria… dé una solemne prueba de los sentimientos de españolismo de que se halla animado el corazón de sus hijos, tomando parte en la … lucha … a vengar sus agravios y a llevar a África la refulgente antorcha del cristianismo y la civilización… por lo que llama a la Junta Particular de Tolosa…”.

Iturria: http://www.zumalakarregimuseoa.eus

Euskal Tertzioak

http://www.zumalakarregimuseoa.eus/eu/images/ZM_Afrika_AG11.jpg

Azaroaren 18ko udal batzarrean adierazten da Tolosan egindako batzarrean, hilaren 10ean esandakoaz eta erabakitakoaz:

1º. Hiru euskal probintziek lau miloi errealeko dohaintza egitea; 2º jendeak gerran parte hartzeko edo alistatzeko deia egitea; 3º hiru mila soldadu izango duen tertzioa osatzea.

Guzti hau martxan jartzeko komisio bat ere antolatu zen, baita herriko parrokian meza bat ere “para implorar la bendición del Altísimo en favor de las armas españolas”.

Aldi berean alistatu beharrekoen baldintzak zehaztu: ezkondu gabekoak eta seme-alaba gabeko alargunak, alde batetik, eta 20-30 urte bitartekoak bestetik, jarri ziren. Guztiak "formación de la brigada vascongada".

Izena emandako bakoitzari 2500 erreal emango zitzaion gerra irauten zuen bitartean soldata gisa: 500 izena ematerakoan eta 2000 gerratik bueltan. Hilgo balitz bere zuzenekoren bati emango zitzaion dirua. Aldi berean, baina, 18-20 eta 30-40 urtekoak ere zerrendatuko ziren, behar bazen bere beharra aprobetxatzeko. Gipuzkoako probintziaren biztanleak aintzat hartuta, bada, Antzuolari 12 gizon zegozkion.

Eskaeraren baldintzen araberako erroldak egin zen, eta herrian hauek izan ziren aukeratitakoak: 20-30 urtekoak 88, 18-20 urte bitartekoak 32 eta 30-40 urte bitarte, berriz, 11. Hamar bat berriz, baztertuak izan ziren.

AKORDIOAREN AKTA (1859/12/29)

Erreserban geratu ziren 18-20 eta 30-40 urte bitartekoei nahiz beste hainbat herritarrei ere dirulaguntzak eskaintzeko aukera zabaldu zitzaien Udalak.

Abenduaren 29an egin zen zozketa. Kontuan izanda erreklamazioak eta, guztira 76 sartu ziren zozketa pitzarrean. Egun hura ez zen izan lasai egotekoa, izan ere gerrara joateak kezka bat baino gehiago sortzen zuen herrian, eta badakigu adibidez zozketa egunean etorri zirela udal aretora “un gran numero de mozos con sus padres”.

Egoera hartan hasi zen zozketa, aldez aurretik idazkariak bera nola izango zen jendeari adieraziz. Alegia, idazkariak zozketan sartzen ziren bakoitzari zenbaki bat emanez, paper zuri batean joan zen zenbaki hori jartzen. Ondoren, beste paper zuri batean, zozketatuko zituztenen izen abizenak jarri zituen. Denak tolestuz bi pitxar desberdinetan sartu zituen bukatzeko. Gero, herriko bi umek atera zituzten paperak. Horrela: 8 urteko Fernando de Olaranek izen batekin zegoen paper bat atera eta alkate ordeari eman zion; beste hainbeste egin zuen Juan Cruz de Telleria izeneko haurrak, baina zenbakiekin. Halaxe azaldu zen 76ko zerrenda, eta lehendabiziko 12ak izan ziren aukeratuak.

Baina antzuolarrak iritsi orduko, edo Euskal Tertzioak Afrikara joaterako, azken borroka nagusira baizik ez ziren iritsi. Martxoak 23an Wad Raseko batailan parte hartze garrantzitsua izan zuten, 2 hildako eta 34 zauritu jasanez. Biharamunean marokoarrak pakea sinatu zuten. Euskal Tertzioak maiatzaren hasieran itzuli ziren Euskal Herrira, hirietan garaipen arku, musika eta loreen arteko harrera izanez.

Iturriak:

http://www.zumalakarregimuseoa.eus/files/tercios-vascongados
http://www.zumalakarregimuseoa.eus/eu/ekintzak-eta-zerbitzuak/ikerketa-eta-dokumentazioa/afrikako-gerra-1859-1860-1
Antzuolako Artxibo Historikoa: Akta eta Akordioen liburua.

blogak

Irinmodo (1307-2017)

MAROKOKO GERRA (1859-1860) ETA ANTZUOLA