Blogetan! Blog izarren bila

IRALA AZPIKO BASERRIAREN SALMENTA-EROSKETA (1590. URTEA) (Bigarren zatia)

Irala azpiko edo Irala "Yuso"ren salerosketan baitan ikusi dugu lehen atalean nola gauzatu zen baserriaren salmenta. Bigarren zati honetan, berriz, antzemango dugu nola Joan de Zavala izeneko jabe berriak eskuratu zituen bere jabegoak, horretarako jabetza-zeremonia desberdinak eginez. Joan gaitezen, bada, ezagutzera nola egin zen bera.

ANTZUOLA, 1915. URTEAN. HERRIGUNETIK GORA IKUS DAITEKE HASTEKO, UNE HARTAKO IRALA AZPIKOA JAUREGIAREN IKUSGARRITASUNA

JAUREGIAREN AURRE ALDE IKUSGARRIA, PIZKUNDE GARAIKOA, XVI. MENDEKOA JO DAITEKEENA.

Hasteko, 1590ko ekainaren 6an elkartu ziren Bergaran, Bergarako alkate ordea zen Martin Ibañez de Arguicain eta Pedro de Zavala Iñarra, notarioa, eskribaua, eta Joan de Zabala Irala, Irala "suso" izeneko oinetxe edo baserriaren jabea.

Bertan elkartuta, Joan de Zavalak Santuru de Madariaga eta bere emaztea zen Madalena Joaniz de Iturberi egindako beren Irala "suso"ren baserri edo oinetxearen erosketa agiria ("venta rreal") aurkeztu zuen.

XX. MENDEAREN HASIERAKO ARGAZKI HONETAN IKUS DAITEZKE AUZOKO HAINBAT BASERRI: IRALA GOIKO ETA AZPIKOA, IRIMO, AITZAGA, OTAMENDI ETA KAXETA (TRENBIDEA).

Alkate ordeak salerosketaren agiria ikusi eta gero, ontzat eman eta agindua eman zuen dokumentu horren aurka inor ez zedila joan: "... a todas qualesquier personas de qualquier calidad estado e condicion que sean no le inquieten ni perturben en la dicha su posesion, antes le anparen y defiendan...".

Hau egin eta gero, hurrengo urratsa, erositako baserrian edo oinetxean elkartzea izan zen. Eta hala, "en la cassa y solar yuso a seis dias del mes de septiembre de mill y quinientos y noventa años", elkartu ziren arestian aipatutako Pedro de Zavala Iñarra, eskribaua eta notarioa, Joan de Zavala Irala, "dueño de la cassa y solar de Irala suso", eta Domingo de Aguirre, epailea, bertan eman ziezaioten Joan de Zavalari etxea eta bere jabegoak.

Hau egin eta gero, horren akta jaso zen. Gainera, Domingo de Aguirrek sinatzen ez zekiela eta, lekuko batek, Francisco de Aretak, sinatu zuen bere partez. Ondoren, bere jabegoak bereganatzeari ekin zion Juan de Zavalak.

Aipatutako guztiak bertan zeundela, Domingo de Aguirrek zera egin zuen: "tomo por la mano al dicho Juan de Zavala Irala que presente estava y le metio dentro de las dichas cassas de Irala Yuso y le dio y entrego la tenencia y posesion rreal actual, civil y corporal della conforma al dicho auto e mandamiento posesorio y el dicho Joan de Zavala Irala la tomo epretendio quieta e pacificamente y sin contradicion de persona alguna, cerrando y habriendo las puertas de la dicha cassa y paseandose por ella, y haziendo los demas actos y cereminias de posesion en tal casso de derecho acostunbrado". Gainera, jabego honen aurka zihoanari, 50.000 maravediko isuna jartzea erabaki zen. Ikusten den bezala, ohitura bitxia egiten zena etxe baten jabetza aitortzeko.

Eta gero ...etxe inguruan zegoenari ekin zioten.

"... tierra y heredad que es de pan llebar y de los frutales e mancanales que ay en ella. Y el dicho Juan de Zavala tomo y aprendio la osession de todo ello passeandose por la dicha heredad y sacando piedras della y tomando y degaxando rramas de arboles della y haziendo los de mas acotos e cirimonias en tal casso acostunbradas quieta y pacificamente...".

Eta hau egin eta gero, eta "en la tierra y mancanal de la dicha cassa de Irala yuso que esta delante y por la parte de arriba" dagoeneko ezagutzen dugun Domingo de Aguirre epaileak zera egin zuen:

"...dio y entrego al dicho Joan de Zavala Irala la posesion de la sobre dicha tierra e mancanales en voz y en nombre de todas las demas tierras y heredades de pan llebar, mancanales, castañales, rrobledades, montes exidos, abrebaderos, aguas, fuentes, caminos e serbidunbres e tierras heriales y valdias y de todo lo demas anexo e perteneciente en propiedad e posesion a la dicha cassa de Irala yuso ... e el dicho Juan de Cavala tomo e aprendio la posesion de todo ello en voz y en nonbre de los demas bienes sobre dichos, haciendo los actos e cirimonias ...".

Hau bukatu eta gero, zertxobait urrutira joan behar izan ziren, Bazterriña aldera, izan ere, bertan, alegia, "... en la tierra y heredad baldia herial llamada Basterrina ... hazia la parte de la tierra de Elosua...", bertan ere epailea, eskribaua eta lekukoak zeundela...

"... dio otra posesion como las de suso y con la misma solenidad al dicho Juan de Zavala Irala que presente estava de la tierra y heredad sobre dicha en voz y en nonbre de las demas tierras y heredades y bienes... y el dicho Juan de Zavala tomo e aprendio la dicha posesion quieta e pacificamente e sin contradicion de persona alguna...".

Eta horrela bukatu zen erositako jabetza zeremonia. Agian komeniko da esatea zeintzuk izan ziren zeremonia guzti honen lekukoak: "Sebastian de Irala Sarasqueta, Martin de Cumeta Loyola eta Fancisco de Areta ... y por el dicho jurado e a su ruego e por el que dixo que no sabia firmar firmo el dicho Francisco de Areta...".

Informazio iturria:

"Venta de la casa de Irala con sus pertenencias". Fondo Sancho el Sabio. FSS-OZ-M-UGARTE, C.52, N.32.

blogak

Irinmodo (1307-2017)

IRALA AZPIKO BASERRIAREN SALMENTA-EROSKETA (1590. URTEA) (Bigarren zatia)