ARGIAren mendeurrena ospatzeko, maiatzaren 18an ARGIA Jendea Leurtzako urtegietan ibili ginen, Iñaki Sanz-Azkue, Ander Izagirre Egaña eta Alberto Gosá adituen laguntzaz, anfibio eta narrasti bila. Goizean talde batek egin zuen txangoa, eta Beintzako frontoian bazkaldu ostean, arratsaldean beste talde bat ibili zen. Euri zaparradek ez zituzten kideak atzendu, baina ez zen batere giro aproposa behaketarako, anfibio eta narrastiak gu bezala ezkutuan egoten baitira euria eta hotza denean. Hala ere hainbat espezie ikusten aukera izan genuen, eta bi aurkikuntzen lekuko izan ginen, egun bakarrean!
Uhandre pirinearra eta suge-belarra
Hiru adituak goizean goiz joan ziren Leurtzako urtegira, eta katiuskak jantzita, belaunetaraino bustita aritu ziren ordubete espezie berezi baten bila. Baita aurkitu ere! Potean sartu, eta goizeko zein arratsaldeko txangoetako kideei erakutsi zieten aurkikuntza: “Uhandre pirinearra. Mundu osoan Pirineoetan baino ez dira hauek aurkitu. Leurtzako urtegietan 1981-1982an ikusi zituzten, eta geroztik hauek bertan ikusi gabeak ziren. Gu gara ikusten hurrengoak! Besteak beste, espezie hau ikusteagatik hautatu dugu Leurtza txangoa egiteko”.
Bigarren aurkikuntza egunaren bukaeran etorri da, txangoan parte hartu duen Tolosako kide baten eskutik, iratzeetan aditua bera: Iratze oso berezi bat da, hosto zabal baten ondoan jaiotzen dena, zutoin bakarrean tente. “Suge-belarra deitu zaio, miztoaren itxura hartu ahal zaiolako”.
Aurkitu ditugun espezieak
SOS anfibioak
Alberto Gosák azaldu digu egoeraren larria: onddo patogeno batek anfibio asko (txantxikua, uhandre palmatua…) erabat desagerrarazi dituela aste gutxitan bai Europa iparraldean, bai Iberiar Penintsulako hainbat tokitan. Iñaki Sanz Azkuek emandako azalpenaren arabera, “anfibioek hain azal fina izanik, airean eta ingurumenean dauden edozein partikulek zuzenki eragiten diete, adibidez kutsadurak, pestizidek… Oso bioadierazle onak dira, hau da, anfibioak gaizki badabiltza, erne! esan nahi du zerbait ez dabilela ongi leku horretan. Klima aldaketa sumatzen ari da anfibioetan. Eta gainera, kulturalki hain fama txarra dutenez, beren egoera oso larria da. Anfibioen %30 desagertze arriskuan dago”.
Naturarekiko errespetuz
Biologoek jarritako baldintza betez, talde mugatua izan ziren goizekoa zein arratsaldekoa. Biologoek anfibio eta narrastiak hartzeko baimena eskatu zuten Nafarroako Gobernuan, eta beraiei oharrei jarraituz aritu ziren gainerako kideak. Behin izaki hauek behatuta, bere ingurunera nola itzuli azaldu zuten: aurkitutako leku berean utzi, lehenik harria jarri lehen zegoen leku eta modu berberean, eta ondoren anfibio edo narrastia utzi harri azpian (ez alderantziz).
Elkarrekin beste ehun urte!
Talde anitzak elkartu dira: umeak, helduak eta gazte izanak; Leurtza inguruko herrietakoak eta Bizkaia eta Gipuzkoakoak; biologoak eta espezie hauekiko azalpenak lehen aldiz entzun dituztenak… giro lasai eta irekian partekatu dugu eguna. Urroz eta Beintza-Labaiengo udalen ekarpenari esker musutruk izan dugu gaurkoan sarrera (gainerakoan, pertsonako 3 euro ordaindu behar da urtegietara sartzea). Eta erakunde publikoen laguntzari esker, landa koaderno bana jaso dugu, anfibio eta narrastiei buruzko informazioa bertan idazteko.
Eguerdian ardo eta zuku ekologikoz topa egiterakoan, edo egunaren amaieran entzun den irrintziarekin, beste ehun urte desiatu dizkiogu ARGIAri. Kezka batekin itzuli gara etxera, ordea: ehun urte barru zenbat anfibio eta narrasti ikusi ahalko dituzte Leurtzan, espezie hauen %30 desagertzeko zorian direla jakinda?